Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić u intervjuu za TV Pink ocijenio je da ništa nije bilo strašno u proslavi neustavnog 9. januara u entitetu Republika Srpska.
Spomenuo je i Bužim i Sarajevo, vjerovatno aludirajući na “Zelene beretke”.
“Kažu da je strašno to što se dogodilo 9. januara u Republici Srpskoj. Pa šta je strašno? Bio defile jedinica sa onim puškama koje oni imaju, regularnih policijskih jedinica. Ja sam pitao sve međunarodne predstavnike o čemu se radi? Ali zato ne pišete šta se desilo u Bužimu i Sarajevu, to nije važno”, naveo je Vučić.
On je rekao da ne vidi zašto bi “sto pušaka u defileu” bio problem, kao ni smisao tih optužbi.
“Da, oprostite, metaforički govorim, svako selo ima toliko pušaka i u BiH i u Srbiji i na svakom drugom mjestu. Ne razumijem i ne mogu da shvatim šta je smisao svega toga, a odgovor druge strane ne čujete”, dodao je Vučić.
Komentarišući nedavne uvrede i prijetnje Bošnjacima u Priboju, on je naglasio da to više nikad ne smije da se ponovi.
“Mi moramo da pokažemo poštovanje prema Bošnjacima. Naše je da poštujemo džamije, kao što od njih treba da tražimo da poštuju crkve. Treba i da razmišljamo o tome kako da ekonomski guramo zemlju naprijed i da zaštitimo svakog Bošnjaka u Srbiji koji se osjeća ugroženim”, poručio je Vučić.
Neustavan praznik
Podsjetimo, 9. januar kao Dan Republike Srpske 2015. godine je osporio Ustavni sud Bosne i Hercegovine, odlučujući po apelaciji tadašnjeg člana Predsjedništva Bosne i Hercegovine Bakira Izetbegovića.
Zahtjev za mišljenje o tom pitanju Ustavni sud Bosne i Hercegovine je prvo uputio Venecijanskoj komisiji koja je, uz ostalo, ocijenila da je Dan Republike Srpske “utemeljen na istorijskim događajima koji su značajni i važni za samo jedan narod u Republici Srpskoj”.
Ustavni sud se u meritumu osvrnuo na događaje iz 1992, ali je i utvrdio da se 9. januara obilježava i krsna slava Republike Srpske – Sveti arhiđakon Stefan.
“Ustavni sud ponovo naglašava da se ovom odlukom ni na koji način ne dovodi u pitanje pravo građana Bosne i Hercegovine pravoslavne vjeroispovijesti (kao ni slično pravo građana bilo koje druge vjerske zajednice u Bosni i Hercegovini) da slobodno na tradicionalan, odnosno drugi prigodan način obilježavaju svoje praznike, uključujući i slavu Svetog Stefana.
Prema mišljenju Ustavnog suda, takve slobode i prava, a posebno njihova slobodna manifestacija, samo potvrđuju multikonfesionalni i multikulturalni karakter Bosne i Hercegovine kao države i društva. Zbog toga se ovakva odluka Ustavnoga suda u tome kontekstu ne može nikako drukčije razumijevati”, stajalo je u odluci Ustavnog suda.
U septembru 2016. godine održan je referendum u Republici Srpskoj sa pitanjem “Da li podržavate da se 9. januar obilježava i slavi kao Dan Republike Srpske?”, uprkos mjeri Ustavnog suda Bosne i Hercegovine kojom je Odluka o raspisivanju referenduma obustavljena.
Na osnovu rezultata referenduma, Narodna skupština Republike Srpske usvojila je u decembru 2016. godine Zakon o Danu Republike u kojem je utvrđeno da se Dan Republike Srpske obilježava 9. januara kao sekularni praznik.
Odlučujući po apelaciji devet delegata Bošnjaka i Hrvata u Vijeću naroda Republike Srpske Ustavni sud Bosne i Hercegovine je ponovo, u martu 2019. odlučivao o Danu Republike Srpske, donoseći odluku po kojoj je sporan član zakona u kojem se navodi “na osnovu potvrđene volje građana Republike Srpske, 9. januar utvrđuje se kao Dan Republike”.
Taj dio zakona, prema mišljenju suda, neustavan je i protivan je Međunarodnoj konvenciji o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije i Protokolu uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Sud, međutim, odlukom nije doveo u pitanje postojanje samog praznika, niti pravo Narodne skupštine Republike Srpske da raspiše referendum o tome kojeg datuma će se proslavljati Dan Republike Srpske.
Uprkos upozorenjima dijela međunarodnih predstavnika u Bosni i Hercegovini te Ustavnog suda da je svaki pravni subjekt dužan poštovati odluke Ustavnog suda i njegove stavove i da se svako suprotno ponašanje smatra kršenjem Ustava Bosne i Hercegovine, vlasti u Republici Srpskoj nastavili su s obilježavanjem 9. januara kao “Dana Republike Srpske.”