Alternativnom pokretu u Foči iz Izraela je stigao prevod teksta sa jednog od nadgrobnih spomenika na Jevrejskom groblju u ovoj opštini sa kojeg se vidi da je na tom mjestu sahranjen rabin iz čuvene porodice Gerstl, u čijem je vlasništvu bio poznati fočanski hotel, danas zgrada muzeja, prenio je Radio Foča.
Zahvaljujući ovom prevodu, razjašnjeno je da pod spomenikom počiva rabin Mordehaj Elijahu Gerstl, kako se navodi, sin rabina Haima Jehošue.
Iz Alternativnog pokreta Radio Foči je rečeno da je natpis sa spomenika preveo profesor Eliezer Papo, nerezidentni rabin BiH, koji živi i radi u Izrealu.
Na omanjem groblju u blinizini Univerzitetske bolnice Foča nalazi se desetak jevrejskih spomenika, na kojima su se natpisi uglavnom izbrisali ili teško oštetili, dok je na najvećem spomeniku, koji se od ostalih izdvaja ne samo veličnom, već i ljepotom bijelog klesanog mermera, tekst ispisan hebrejskim pismom ostao očuvan.
U vrhu spomenika , u polukrugu, je napisano: “Čovjek rijetka duha i sin Tore”, ispod čega stoje riječi: “Ovdje je sahranjen”.
Na glavnom dijelu spomenika napisane su riječi:
“Naš učitelj i rabin Mordehaj Elijahu Gerstl, sin našeg rabina i učitelja Hajima Jehošue, neka je njegova uspomena na blagoslov.
Preminuo 15. sivana 5671.
Ovo je kameni spomen ‘Osovini vjernih’, mnogodjelatnom, ispravnom i mnogopoštovanom.
Držao se Zakona Boga Živoga, svojim je imetkom Boga častio na pregršti, pa je i uživao plodove kao vjerni čuvar smokve, a kada je stigao u godine junačke putem svojim ode u nebesko prebivalište.
Ode s dobrim imenom i sa krunom levitskom.
U sigurnosti će obitavati, na kraju će ustati kada ožive oni koji spavaju.
Neka bi mu duša bila vezana u snop živih”, piše na spomeniku.
Godina smrti 5671. odgovara 1911. godini, dok jevrejski proljećni mjesec “sivan” obično pada u maju ili junu po gregorijanskom kalendaru.
Jevreji su u Foči za vrijeme austrougarske vladavine imali važnu ulogu u privrednom i društvenom životu, posebno u zdravstvu i drvopreradi. Ovaj prevod otkriva da je, među brojnim istaknutim jevrejskim ljekarima i inženjerima raznih profila, u Foči živio i rabin, što je čin koji nije lako steći.
Fočanska porodica Gerstl poznata je po istoimenom hotelu, prvom modernom fočanskom hotelu, sa 24 sobe, a sada se zna da je imala i važne jevrejske duhovnike i velikodostojnike. Na mjestu nekadašnjeg hotela “Gerstl” danas se nalazi Muzej “Stara Hercegovina”.
Sa Eliezerom Papom, koji je preveo posvetu sa spomenika, Alternativni pokret stupio je posredstvom Branka Šnapa iz Jevrejske opštine Beograd, jednim od posljednjih živih potomaka fočanskih Jevreja.
Branko je unuk Leona i Ane Šnap, koje su u Foči, u junu 1942. godine, zajedno sa drugim Jevrejima i Srbima, ubile ustaše. Njihov sin David, Brankov otac, bio je istaknuti borac partizanskog oslobodilačkog pokreta.
Jevrejsko groblje kod Univerzitetske bolnice godinama je bilo zapušteno, a prošle godine opština je, navode iz Alternativnog pokreta, na njihovu inicijativu uredila i ogradila ovu parcelu.