Ramazan je najsvetiji mjesec u islamskom kalendaru, tokom kojeg muslimani poste od zore do zalaska sunca, uzdržavajući se od hrane, pića i drugih tjelesnih zadovoljstava.
Ove 2025. godine prvi dan ramazanskog posta je 1. marta. Ramazanska vaktija za 2025. Islamske zajednica u Bosni i Hercegovini je objavljena.
Mjesec ramazan je posebno značajan jer je u njemu započela objava Kur’ana, što ga čini vremenom pojačane duhovnosti, molitve i dobročinstva.
Najduži post ove godine tokom ramazana (29. marta) trajat će 14 sati i 20 minuta (početak posta 03:55 – iftar 18:15).
Najkraći post biće prvog dana ramazana (1. marta) i trajat će 12 sati i 52 minute (početak posta 04:48 – ifatr 17:40).
Prema Kur’anu, post je propisan kao sredstvo duhovnog pročišćenja i bogobojaznosti:
“O vjernici! Naređuje vam se post, kao što je bio naređen i onima prije vas, da biste bili bogobojazni.” (Kur’an, 2:183)
Prva teravija (namaz koji muslimani tokom ramazana obavljaju u džamiji poslije iftara) je 28. februara.
Prvi dan Ramazanskog bajrama – nedjelja, 30. mart 2025. Bajram-namaz je u nedjelju, 30. marta u 7 sati i 12 minuta.
Bitka na Bedru i Lejletu-l-Kadr
Bitka na Bedru (16. marta 2025.) odigrala se 17. ramazana 2. godine po Hidžri (624. godine) i smatra se prvom velikom pobjedom muslimana nad mnogobošcima iz Mekke.
Uprkos brojčanoj nadmoći protivnika, muslimani su izvojevali pobjedu uz Božiju pomoć. Kur’an spominje ovu bitku kao “Dan furkana” (Dan razlikovanja istine od neistine).
U Bosni i Hercegovini, 17. noć ramazana poznata je kao Lejletu-l-Bedr i obilježava se posebnim vjerskim programima. U džamijama se uči dova u kojoj se spominju imena svih 313 učesnika bitke, odavajući počast prvim šehidima islama.
Lejletu-l-Kadr (26. marta 2025.) poznata i kao Noć odredbe, najodabranija je noć u islamskoj godini. Prema islamskom vjerovanju, upravo u ovoj noći počela je objava Kur’ana. Kur’an u suri Al-Qadr (97:3) kaže:
“Noć Kadr bolja je od hiljadu mjeseci.”
Muslimani provode ovu noć u molitvi, dovi i čitanju Kur’ana, vjerujući da im se oproštaju grijesi i da se u toj noći pišu odredbe za narednu godinu.
U Bosni i Hercegovini, 27. noć ramazana posebno se obilježava zajedničkim ibadetom, mevludima i posebnim ramazanskim programima.
Ramazanski običaji u Bosni i Hercegovini
Ramazan u Bosni i Hercegovini popraćen je posebnim tradicionalnim običajima koji dodatno obogaćuju duh zajednice.
Sehur i Iftar: Jutarnji obrok prije posta (sehur) i večernji obrok (iftar) imaju poseban značaj. Bosanski iftari su bogati tradicionalnim jelima poput somuna, topa, čorbi, pite i kadaifa.
Teravih-namaz: Noćna ramazanska molitva okuplja vjernike u džamijama, a u nekima se prakticira i mukabela (svakodnevno zajedničko učenje Kur’ana).
Ramazanske sijela: Nakon teravije, vjernici se druže uz kahvu i razgovor, što doprinosi održavanju zajedničkog duha.
Davanje Sadekatu-l-Fitra: Pred kraj ramazana, vjernici izdvajaju posebnu milostinju za siromašne, što je sastavni dio islamske solidarnosti.
Društveni uticaj ramazana
Ramazan ne utiče samo na pojedince, već i na širu zajednicu. U Bosni i Hercegovini, tokom ovog mjeseca organiziraju se javni iftari, humanitarne akcije i posebni vjerski programi koji jačaju zajedništvo.
Ugostiteljski objekti prilagođavaju radno vrijeme, a gradovi poprimaju poseban noćni život u duhu ramazana.
Ramazan također ima snažan moralni i socijalni uticaj, podstičući solidarnost, milost i suzdržanost. Poznata je izreka u bosanskoj tradiciji:
“Ramazan zbližava srca.”
Kroz post, ibadet i humanost, vjernici obnavljaju svoj odnos prema Bogu i društvu.
Duhovni preporod i snaga vjere
Mjesec Ramazan u islamu objedinjuje duboku duhovnu dimenziju, historijske događaje i kulturne običaje koji su se kroz stoljeća ukorijenili u bosansko-hercegovačkoj tradiciji.
Kroz post, molitvu i zajedništvo, vjernici doživljavaju duhovni preporod, dok ramazanske bitke i noći poput Bedra i Kadra ostaju simboli snage vjere. Ramazanske običaje, poput zajedničkih iftara, teravih-namaza i davanja sadake, karakterišu toplina, solidarnost i duh zajednice.