Četiri bolnice, u kojima su tokom izgradnje korišteni uređaji za seizmičku izolaciju, nisu uopšte oštećene tokom razornih zemljotresa u južnoj Turskoj.
U oba smrtonosna potresa – Državna bolnica Elbistan koja je u epicentru drugog velikog potresa, Državna bolnica Hatay Dortyol, Državna bolnica Malatya Battalgazi i Porodilište i dječja bolnica u Malatyi nisu pretrpjele ni najmanju štetu zahvaljujući uređajima za seizmičku izolaciju.
Ova četiri objekta postali su sklonište za žrtve potresa, javljaju turski mediji.
Uređaji za seizmičku izolaciju postavljeni u stup ili podnožje zgrada apsorbuju snagu udara od potresa jačine 5 i više stepeni po Rihteru, a istovremeno pružaju mogućnost prekida kontakta između potresa i konstrukcije.
Neke državne bolnice u Osmaniji, Adijamanu i Kahramanmarašu, čija je izgradnja pred završetkom, nisu oštećene zahvaljujući sistemu koji štiti zgrade smanjujući jačinu potresa za pet puta.
“Poslije 2013. godine seizmički uređaji, koji su obavezni za bolnice u zoni zemljotresa prvog i drugog stepena, gotovo služe kao osiguranje”, rekao je građevinski inženjer Umit Kacmaz.
“Uređaji za seizmičku izolaciju postavljeni su među stupovima između podruma i prizemlja. Dakle, odvajanjem nadgradnje od tla tokom zemljotresa, uređaj štiti zgradu od podrhtavanja”, objasnio je Kacmaz.
“Cijena izolatorskog uređaja za postavljanje na stub je u prosjeku blizu 4.000 eura. Za kuću od 20 stubova može doći do dodatnih troškova od 80.000 eura”, istakao je Kacmaz.
Saznaje se da je u izgradnji Državne bolnice Elbistan korišteno 580 uređaja za seizmičku izolaciju, 340 u Državnoj bolnici Dortyol, 222 u Državnoj bolnici Battalgazi i 254 u Porodilištu i dječjoj bolnici Malatya.
Kako funkcioniše seizmička izolacija?
Osnovni princip bazne izolacije je odvajanje (izolacija) konstrukcije zgrade od dijela zgrade koji se oslanja na tlo.
Na ovaj način se pomjeranja tla tokom zemljotresa ne prenose na konstrukciju zgrade kao što je to slučaj kada postoji kruta veza između temelja i konstrukcije zgrade.
Ovako zemljotres ima značajno blaži uticaj na zgradu što sprječava njegove razorne posljedice.
Natkonstrukcija zgrade se odvaja od potkonstrukcije korišćenjem ležišta koja su fleksibilna u bočnom pravcu. Ravan u kojoj se nalaze ležišta i koja dijeli natkonstrukciji zgrade od potkonstrukcije se naziva ravan seizmičke izolacije.
Kao izolatori se najčešće koriste elastomerna ležišta koja imaju dovoljnu krutost da prenesu vertikalna opterećenja sa natkonstrukcije na potkonstrukciju zgrade i koja omogućavaju horizontalnu fleksibilnost i prigušivanje horizontalne sile koje potiču od zemljotresa.
Prvo elastomerno ležište je izumio Novozelanđanin Bill Robinson 1977. godine. On je predložio elastomerno ležište sa cilindričnim olovnim jezgrom.
Ono se sastoji od olovnog jezgra okruženog lameliranom gumom ojačanom čeličnim pločama, dok se sa gornje i donje strane se nalaze čelične ploče kojima se ležište fiksira za natkonstrukciju i potkonstrukciju. Olovo mu daje krutost u vertikalnom pravcu i služi za disipaciju energije.
Olovo je materijal koji ima mogućnost deformacije i povratka u prvobitno stanje pri čemu ne gubi nosivost. Ovo ležište se i danas najviše upotrebljava.
Osnovna funkcija bazne izolacije je da promijeni odgovor konstrukcije zgrade na dejstvo zemljotresa. Cilj je smanjiti horizontalne sile, horizontalna pomjeranja i međuspratna pomjeranja zgrade.
Kada zgrada nema baznu izolaciju pomjeranja tla se prenose na konstrukciju zgrade pri čemu se zgrada pomjera u horizontalnom pravcu.
Pri ovim pomjeranjima se generišu sile koje izazivaju oštećenja, a ponekad i rušenje zgrade.
Upotrebom ležiša koji se pozicioniraju u baznoj ravni pomjeranja tla se ne prenose na zgradu u istoj mjeri kako se prenose kada zgrada nema baznu izolaciju. Razlog je to što ležišta prihvataju horizontalna pomjeranja tla i vrše lokalno disipiranje energije.
Na ovaj način zgrada trpi manja horizontalna pomjeranja, manje sile, manja međuspratna pomjeranja, a samim tim i manja oštećenja.
Kada se zemljotres završi, ležišta omogućavaju zgradi povratak u početnu poziciju nakon završetka zemljotresa. Povratak u početnu poziciju nekada može trajati i mjesecima ali se na kraju svakako desi.