Baščaršija: Srce i duša grada Sarajeva

Baščaršija je jedan od najpoznatijih i najljepših dijelova grada u kojem istok ljubi zapad. U ovom dijelu Sarajeva najviše se osjeti orijentalni duh i istočnjačka kultura koju su sa sobom donijele Osmanlije u 15. stoljeću.

Osmansko doba počinje osnivanjem Sarajeva 1461. godine od prvog bosnaskog namjesnika Isa-beg Ishakovića koji je prvi počeo s planskom gradnjom.

Smatra se da je u srednjem vijeku na mjestu današnje Baščaršije postojalo naselje Stara varoš, u kojem se nalazilo manje trgovište. Isa-beg Ishaković je oko 1460. godine postavio temelje Sarajevu, kada to trgovište na desnoj obali Miljacke prerasta u čaršiju.

Foto: Screenshot
Foto: Screenshot

Procvat tadašnjeg Sarajeva i potreba stanovništva za raznim proizvodima utjecalo je na razvoj novih zanata.

Isa-beg Ishaković izgradio je Carevu džamiju, potom tekiju, prenoćište, te upravno sjedište i dvor za stanovanje koje naziva Saraj, po čemu je Sarajevo i dobilo ime. Na Baščaršiji gradi han Kolobaru oko kojeg se otvara mnoštvo dućana, što je u to doba činilo privrednu osnovu razvoja grada.

Također, Isa-beg je na čaršiji podigao prvi han i dućane, dok je najveći vakif i dobročinitelj Sarajeva Gazi Husrev-beg od 1521. do 1541. na tom prostoru sagradio brojne znamenitosti, poput Begove džamije medrese, biblioteke, hanikaha, hamama, bezistana, Tašlihana, imareta, više od 200 trgovina.

Inače, tokom 15. i 16. vijeka u Sarajevu je izgrađeno više od 100 džamija od kojih se pored Begove posebno ističu Alipašina i džamija Ferhadija. Sarajevo je u to doba, kao i mnogi gradovi, bilo podijeljeno na čaršiju, trgovački dio i od čaršije udaljene mirne stambene zone, mahale koje su građene po okolnim padinama, od centra prema periferiji.

Ime Baščaršija potječe od riječi “baš”, koja znači “glavna” na turskom, tako da Baščaršija znači “glavna čaršija”

U 16. vijeku, uzvodno od sela Brodac, gdje je i nastalo Sarajevo, izgrađena je Kozija ćuprija do koje od današnjeg lokaliteta Benbaše laganom šetnjom uz rijeku ulicom Dariva možete doći za oko pola sata. Svoj pečat na ovaj period zauvijek je stavio i Gazi Husrev beg, trostruki bosanski namjesnik i graditelj.

U svoje najsjajnije doba Baščaršija je bila (i ostala) ekonomsko jezgro Sarajeva, ali i najveći trgovački centar središnjeg Balkana. Na njoj se tada nalazilo oko 12.000 trgovina, a djelovale su i trgovačke kolonije Firentinaca, Mlečana, Dubrovčana.

Od 1754. Baščaršijski trg krasi sebilj, prvobitni, koji je izgorio stotinjak godina kasnije, dao je izgraditi Mehmed-paša Kukavica, a ovaj današnji izgrađen je 1913. godine, po nacrtu češkog arhitekte Aleksandra Witteka.

Sarajevo je poznato i po velikom broju javnih česmi, šadrvana i sebilja što su grad snabdijevale vodom i činile ga ljepšim. Sarajevo je imalo vodovod već sredinom 15. vijeka čime se, u to doba, nije moglo pohvaliti puno evropskih gradova.

Jedina očuvana čaršija u svom izvornom obliku do dana današnjeg je Kazandžiluk. Prepoznatljive i turistički atraktivne su skoro sve ulice Baščaršije, a ona je danas glavna turistička atrakcija grada Sarajeva.