Prema riječima prof. dr. Sandre Vegar Zubović, direktorice dijagnostičkih disciplina KCUS, interventna neuroradiologija predstavlja relativno novu medicinsku subspecijalnost koja se još naziva i endovaskularna neurohirugija ili minimalno invazivna neurološka terapija.
Na Kliničkom centru Univerziteta u Sarajevu procedure iz interventne neuroradiologije iz tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite i tokom pendemije koronavisrusa rade se u sklopu rutinske kliničke prakse od strane multidisciplinarnog tima sastavljenog od dva neuroradiologa (mr.sci.dr. Deniz Bulja i dr. Odej Ali Abud) i dva neurohirurga (dr. Almir Džurlić i mr.sci.dr. Salko Zahirović).
U protekle četiri godine primjetan je stabilan i značajan rast endovaskularnih tretmana koji se najbolje može prikazati brojevima od sedam procedura tokom 2017. godine, 30 procedura naredne 2018. godine, 56 procedura u 2019. godini sve do 78 enodvaskularnih procedura koje su uspješno izvedene tokom 2020. godine.
Urgentni i elektivni endovaskularni program, iako usporen, nije stao ni u ovom vremenu pandemije tako da je u prva tri mjeseca 2021. godine na KCUS-u ovim pristupom uspješno tretirano već 20 pacijenata.
Iza uspješno obavljenih procedura stoje edukacije koje su članovi multidisciplinarnog tima obavljali u zapadnoevropskim zemljama uz superviziju od strane stručnjaka iz KC Ljubljana tokom prve dvije godine razvoja interventne neuroradiologije u Sarajevu. Obzirom da se radi o vrlo dinamičnoj oblasti medicine kontinuirane edukacije su neophodne kako zbog kontinuirane ekspanzije dijapazona minimalno invazivnih procedura tako dijelom i zbog novog i savremenog materijala čiji se dizajn skoro svakodnevno unaprijeđuje, a kojim i KCUS raspolaže kada i drugi endovaskularni centri širom svijeta.
Prema riječima prof. dr. Sandre Vegar Zubović, direktorice dijagnostičkih disciplina KCUS, interventna neuroradiologija predstavlja relativno novu medicinsku subspecijalnost koja se još naziva i endovaskularna neurohirugija ili minimalno invazivna neurološka terapija.
“Multidisciplinarni aspekt kroz uticaj neuroradiologije, neurohirurgije i neurologije narazvoju i etabliranje ove subspecijalnosti je dovela do izvanredne vitalnosti i bogatstva ove medicinske oblasti što je prilično unikatno u modernoj medicini”, navela je prof. dr. Vegar Zubović.
Kako kaže mr. sci. dr. Bulja, procedure interventne neuroradiologije spadaju u red minimalno invazivnih tehnika gdje se preko malog reza na koži, a putem krvnih sudova (endovaskularno), dolazi do patološke promjene (aneurizma, arteriovenska malformacija, tumor) u centralnom nervnom sistemu, regiji glave, vrata ili kičme, koja se zatim tretira.
“Endovaskularni tretman može da zamijeni ranije neizbježnu urgentnu ili elektivnu – planiranu hirušku operaciju kod promjena na krvnim sudovima mozga i kičmene moždine. Kod tretmana tumora glave, vrata i kičme, endovaskularni tretman se najčešće koristi kao pomoćno sredstvo koje olakšava kasniju operaciju tumora kroz embolizaciju krvnih žila koje hrane tumor. Endovaskularni tretman se obavlja u opštoj anesteziji uz postojanje neuroradiološkihintervencija kod kojih je pacijent budan (embolizacija kranijalnih, cervikalnih ili spinalnih tumora, embolizacija intraktabilnih epistaksi) ili može biti budan (tretman ishemijskih moždanih udara)”, rekao je mr. sci. dr. Bulja.
Ističe da se prednosti endovaskularnog tretmana ogledaju u malom rezu kod tretmana, kraćem vremenu trajanja anestezije, smanjenju gubika krvi, traume za nervno tkivo, smanjenju potrebe za analgeticima poslije endovaskularnog tretmana, brže oporavku, kraće boravaku u bolnici i bržem vraćanju u normalne aktivnosti.
Prof. dr. Vegar Zubović naglašava da se prilikom dijagnostike ili prije svakog endovaskularnog tretmana radi digitalna subtrakciona angiografija – DSA, zahvaćene regije tela. Stanja kod kojih se primenjuje endovaskularni tretman, a koji se rutinski u zadnjih nekoliko godina od strane multidisciplinarnog tima u KCUS izvode jesu rupturirane i nerupturirane moždane aneurizme, moždane arteriovenske malformacije, duralne arteriovenske fistule, kičmene arteriovenske pijalne i duralne malformacije, arteriovenske fistule glave i vrata, meningeomi, hipervaskularizirani tumori glave, vrata i kičme.
Američka asocijacija za moždane udare (ASA) preporučuje endovaskularni tretman kao prvu strategiju tretmana u odnosu na klasičnu neurohirurgiju kod rupturiranih i nerupturiranih cerebralnih aneurizmi (klasa dokaza I; jačina dokaza B).
Prof. dr. Vegar Zubović napominje da je interventna neuroradiologija u svijetu i zemljama regije zauzela značajno mjesto i u zbrinjavanju pacijenata sa akutnim moždanim udarom.
“Nakon objave rezultata pet velikih kliničkih studija 2015. godine dokazan je i dramatičan učinak endovaskularnog liječenja u poboljšanju kliničkog ishoda kod bolesnika sa akutnim moždanim udarom zbog okluzije većih krvnih žila prednje moždane cirkulacije. Moždani udar inače predstavlja drugi najčešći uzrok smrtnosti na svijetu sa više od šest miliona smrtnih sučajeva.
Revaskularizacija kod akutnog ishemijskog moždanog udaraputem mehaničke trombektomije predstavlja standard zdravstvene njege kod ovakvih stanja u razvijenim zemljama. Tokom 2019. godine u 158 centara u Njemačkoj izvedeno je ukupno 13.840 procedura sa stopom uspještnosti od 88,4%. Prateći svjetske trendove KCUS je u pripremi da i ovu metodu uvede”, istakla je prof. dr. Vegar Zubović.