Vrijeme sultana Sulejmana Veličanstvenog može se opisati kao zlatno doba Osmanske imperije, ali ono po čemu je ostala najviše upamćena njegova vladavina jeste njegova ljubav prema ruskoj robinji Rokselani, poznatoj kao Hurem sultaniji.
Sulejman je bio deseti sultan po redu koji je sjeo na tron Osmanskog carstva. Za njegovo vrijeme, carstvo je doživjelo potpuni procvat, proširilo se na sve četiri strane svijeta. Sultanu Sulejmanu su davali mnoga imena, “Veličanstveni“, “Kanuni“, “Pravedni“.
Sultanija Hurem koju zapadni historičari nazivaju Rokselana, zapravo ne znaju sa sigurnošću odakle je rodom. Iako je taj rani period života provela u sjenci, dala je svoj pečat osmanskoj historiji. Jarmelonko je rekao “Rokselanino rođenje u haremu Osmanskog carstva, može se uporediti sa sjajem meteora ili zvijezda repatice u mračnoj noći“.
Evropski historičari i istraživači govore da je sultanija Hurem porijeklo bila Ruskinja. Toliko je bila omiljena kod sultana Sulejmana da ni jedna žena u osmanskoj palači nije posjedovala veću moć.
Sultaniju Hurem, Tatari su odveli u zarobljeništvo iz mjesta gdje je živjela u blizini Lavova na rijeci Dnjestri. Nije sasvim poznato na koji način je kasnije primljena u harem u Manisi ili Istanbulu. Historičari nagađaju da je imala između 15 i 17 godina kada je prvi put dovedena u harem. Zbog njene vesele naravi, dobija ime Hurem (nasmijana, vesela), iako fizički nije bila naročito lijepa, zbog svoje pameti i posebne karizme, za kratko vrijeme je uspjela da bude glavna u haremu i da osvoji sultanovo srce.
Iako su ukrajinske i poljske legende veličale ljepotu sultanije Hurem, venecijanski izaslanici kažu sultanova omiljena konkubinka nije bila naročito lijepa, ali da je bila veoma graciozna, elegantna i učtiva. Hurem se isticala svojom inteligencijom, odlučnošću, mudrošću, te je bila talentovana za muziku i ples.
Sulejman i Hurem su dobijali djecu jedno za drugim. Godine 1521. rodio se Mehmed, Sulejman već tada nije gledao druge žene osim Hurem sultanije. Basano kaže da se Sulejman nije držao tradicije prethodnih sultana, gdje je pravilo bilo da ukoliko robinja rodi princa ili sultaniju, sultan više ne zove tu robinju kod sebe.
Luiđi Basano, koji je dugo vremena proveo na osmanskoj teritoriji u svojoj knjizi je najbolje opisao tu veličanstvenu ljubav između Sulejmana i Hurem.
“Gospođa sultanija Ruskinja. Budući da je bila robinja Ibrahim paša ju je svojevremeno poklonio sultanu, a on ju je uzeo za ženu. Sultan je njoj pokazivao toliku ljubav da je to začudilo sve nejgove podanike. Govore čak da je gospođa sultanija omađijala sultana i prozivali su je vješticom… Prvi sin sultanije je umro, drugi sin već je upravljao sandžakom u Manisi koja se nalazila na udaljenosti od osam dana od grada Troje, treći sin je bio grbav. Pored sinova imala je i veoma lijepu kćerku. Čuo sam da se zvala Mihrimah. Udali su je za Rustema, zarobljenika iz Ilirije koji je dobio titulu paše“.
Venecijanski izaslanici su kazali da su jedan valija i sultanova majka Hafsa poklonili dvije prelijepe ruske robinje. Čim su došle u dvor, Sultaniju Hurem je to uznemirilo, bila je jako nesretna, bacala bi se na zemlju plačući. Pripovjeda se da je Sulejman jednu robinju poslao majci, a da je drugu vratio valiji. U suprotnom da je jedna od ovih robinja ostala u dvorcu, sultanija Hurem bi umrla od tuge.
Sukob između sultanije Hurem i Mahidevran
Huremin odnos sa drugim ženama u haremu zbog njene vezanosti za Sulejmanom, a naročito sa majkom princa Mustafe (najstarijim sinom Sulejmana), Mahidevran, iz dana u dan bivao je sve lošiji. Međutim, da stvari budu još gore, na intervenciju Hafsa sultanije, napetost između ove dvije sultanije za kratko vrijeme se stišala. Nakon smrti Hafsa sultanije 1534. godine, sultanija Hurem postaje još moćnija u haremu i prva stvar što je uradila jeste da svoju rivalku Mahidevran pošalje kod njenog sina princa Mustafe u sandžak. Mahidevran koja je bila ljubomorna na Hurem, u jednom momentu napada Hurem sultaniju gdje joj je izgrebala lice i ruke. Zatim joj je rekla “Zlobnice, ti si samo komad mesa za prodaju, zar misliš da možeš da se takmičiš sa mnom? Znači naumila si da zauzmeš moje mjesto!”.
Kada je Sulejman saznao za ovaj incident, naredio je da pozovu Hurem u njegove odaje, ali je ona to odbila. Iskoristila je ovu situaciju veoma mudro i okrenula je u svoju korist. Ovaj protest je privukao sultanovu pažnju i naredio je da se Hurem ipak dovede. Kada je stala ispred sultana, pokazala je svoje rane na licu i rukama i ispričala je sultanu kako je doživjela napad od strane Mahidevran. Nakon što je čuo ove riječi, Sulejman naređuje da se Mahidevran sultanija izbaci iz harema i pošalje kod svog sina. Historičari navode da se Hurem sultanija služila ljubavnim napitcima i vradžbinama kako bi vezala Sulejmana samo za sebe.
Brak između Sulejmana i Hurem
Kako raniji sultani nisu mogli da sklapaju brakove sa robinjama, Sulejman je opet prekršio tradiciju, te sklapa brak sa Hurem sultanijom. Ovaj događaj je opisao jedan Mlječanin koji se u tom periodu zatekao u Istanbulu.
“Ove nedelje, u ovom gradu desio se jedan veoma neobičan događaj. Događaj čiji se primjer do sada apsolutno nije sretao u historiji sultana. Veliki Gospodin, uzeo je za svoju caricu, rusku robinju po imenu Rokselana i tim povodom priredio veliku gozbu. Veselje u Topkapi saraju bilo je veličasntveno. Pokloni su bili izloženi u gradu. Noću su glavne ulice bile blještavo osvjetljene, na svakom ćošku svirala je muzika, priređivane su gozbe. Kuće su bile ukrašene svijećem, a na svakom koraku sretali bi se ljudi koji su se sa velikom radošću penjali na ljuljaške. Na starom hipodromu bila je postavljena velika tribina čiji je jedan dio bio ograđen zvjezdastim rešetkama, namjenjen za caricu i njenu blisku pratnju. Tu bi Rokselana i padišahova pratnja pratili veliki turnir na kojem su učestvovali hrišćanski i muslimanski vitezovi, zatim akrobate, mađioničari, divlje zvijeri i žirafe čiji su vratovi bili toliko dugački da samo što nisu doticali nebo. Mnogo se pričalo o njihovom braku, ali niko ne zna šta je sve značilo”.
Smrt velike sultanije
Sultanija Hurem za razliku od ranijih miljenica nije otišla u sandžak zajedno sa svojim najstarijim sinom Mehmedom, koji je 1542. godine bio postavljen za upravitelja sandžaka u Manisi. Godine 1543. posjetila je princa Mehmeda u Manisi i princa Selima u Konji. Prema izvještajima venecijanskih izaslanika Navađera i Trevizana koji se odnose na 1553. i 1554. godinu, sultanija Hurem koja je tada imala oko 50 godina, još uvijek je bila voljena od strane sultana Sulejmana iako nije više imala mladalačku ljepotu. Međutim, nije uspjela da doživi stupanje jedno od svojih sinova na prijestolje. Razboljela se kada je sa Sulejmanom 1558. godine otišla u Jedrene. Doktori nisu mogli ništa da urade, umrla je sredinom aprila 1558. godine ubrzo nakon što su je doveli u Istanbul.
Razdoblje ženskog sultanata trajalo je nešto više od 100 godina prije čuvene bitke pri Beču 1683. godine. Nakon tih događaja Osmansko carstvo je prešlo u razdoblje stagnacije. Sa sigurnošću može se reći da je ovo razdoblje počelo od sultanije Hurem, koja je imala veliki utjecaj na politička dešavanja tokom vladavine sultana Sulejmana, te se završilo sa Turhan sultanijom.