U Republici Srpskoj danas se obilježava “Dan Republike Srpske”, usprkos dvjema odlukama Ustavnog suda Bosne i Hercegovine kojima je on proglašen neustavnim.
Iz Naše stranke poručuju da oni koji slave današnji dan negiraju Ustav BiH.
“Nema sumnje da oni koji današnji dan slave negiraju Ustav i pravni poredak BiH. Dan Republike Srpske ne može biti 9. januar. To je rekao Ustavni sud BiH, ali i Venecijanska komisija. Oni koji obilježavaju današnji dan, pored negiranja Ustava BiH, slave i početak rata u BiH, etničkog čišćenja, ratnih zločina i genocida nad nesrpskim stanovništvom“, kazali su.
Dodaju da je slavljenje civilizacijsko dno.
“Slavljenje samoproglašene republike na čijem čelu su bili kasnije osuđeni ratni zločinci civilizacijsko je dno. Time se na nekoliko dana zaglušuje javnost za egzistencijalne probleme. Danas se kruniše 30 godina zablude i rušenja države“, dodaju.
Okarakterisali su neustavni praznik i kao ugrožavanje demokratije, ali i negiranje svih zločina.
“Odluka vlasti RS-a da ovaj dan obilježavaju kao dan entiteta ugrožavanje je demokratije, podrška politici rata te uvreda i prijetnja povratnicima i žrtvama najstravičnijih ratnih zločina uključujući i genocid. Uvreda je i svima onima koji tekovine ratnih zločina ne žele prihvatiti kao svoje”, poručili su iz Naše stranke.
Neustavan praznik
Podsjetimo, 9. januar kao Dan Republike Srpske 2015. godine je osporio Ustavni sud Bosne i Hercegovine, odlučujući po apelaciji tadašnjeg člana Predsjedništva Bosne i Hercegovine Bakira Izetbegovića.
Zahtjev za mišljenje o tom pitanju Ustavni sud Bosne i Hercegovine je prvo uputio Venecijanskoj komisiji koja je, uz ostalo, ocijenila da je Dan Republike Srpske “utemeljen na istorijskim događajima koji su značajni i važni za samo jedan narod u Republici Srpskoj”.
Ustavni sud se u meritumu osvrnuo na događaje iz 1992, ali je i utvrdio da se 9. januara obilježava i krsna slava Republike Srpske – Sveti arhiđakon Stefan.
“Ustavni sud ponovo naglašava da se ovom odlukom ni na koji način ne dovodi u pitanje pravo građana Bosne i Hercegovine pravoslavne vjeroispovijesti (kao ni slično pravo građana bilo koje druge vjerske zajednice u Bosni i Hercegovini) da slobodno na tradicionalan, odnosno drugi prigodan način obilježavaju svoje praznike, uključujući i slavu Svetog Stefana.
Prema mišljenju Ustavnog suda, takve slobode i prava, a posebno njihova slobodna manifestacija, samo potvrđuju multikonfesionalni i multikulturalni karakter Bosne i Hercegovine kao države i društva. Zbog toga se ovakva odluka Ustavnoga suda u tome kontekstu ne može nikako drukčije razumijevati”, stajalo je u odluci Ustavnog suda.
U septembru 2016. godine održan je referendum u Republici Srpskoj sa pitanjem “Da li podržavate da se 9. januar obilježava i slavi kao Dan Republike Srpske?”, uprkos mjeri Ustavnog suda Bosne i Hercegovine kojom je Odluka o raspisivanju referenduma obustavljena.
Na osnovu rezultata referenduma, Narodna skupština Republike Srpske usvojila je u decembru 2016. godine Zakon o Danu Republike u kojem je utvrđeno da se Dan Republike Srpske obilježava 9. januara kao sekularni praznik.
Odlučujući po apelaciji devet delegata Bošnjaka i Hrvata u Vijeću naroda Republike Srpske Ustavni sud Bosne i Hercegovine je ponovo, u martu 2019. odlučivao o Danu Republike Srpske, donoseći odluku po kojoj je sporan član zakona u kojem se navodi “na osnovu potvrđene volje građana Republike Srpske, 9. januar utvrđuje se kao Dan Republike”.
Taj dio zakona, prema mišljenju suda, neustavan je i protivan je Međunarodnoj konvenciji o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije i Protokolu uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Sud, međutim, odlukom nije doveo u pitanje postojanje samog praznika, niti pravo Narodne skupštine Republike Srpske da raspiše referendum o tome kojeg datuma će se proslavljati Dan Republike Srpske.
Uprkos upozorenjima dijela međunarodnih predstavnika u Bosni i Hercegovini te Ustavnog suda da je svaki pravni subjekt dužan poštovati odluke Ustavnog suda i njegove stavove i da se svako suprotno ponašanje smatra kršenjem Ustava Bosne i Hercegovine, vlasti u Republici Srpskoj nastavili su s obilježavanjem 9. januara kao “Dana Republike Srpske.”